پیام مغز و نخاع از چه طریقی به سراسر بدن منتقل میشود

پیام مغز و نخاع از چه طریقی به سراسر بدن منتقل میشود را از سایت نکس درجه دریافت کنید.

درباره مغز و نخاع، علوم پنجم دبستان

مغز و نخاع با هم سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می دهند. این سیستم پیچیده بخشی از کارهایی است که ما انجام می دهیم. مغز به عنوان فرمانده بدن کارهایی را که ما انتخاب می کنیم انجام دهیم – مانند راه رفتن و صحبت کردن – و کارهایی که بدن ما به طور خودکار انجام می دهد – مانند تنفس و هضم غذا کنترل می کند. سیستم عصبی مرکزی درگیر حواس ماست- دیدن ، شنیدن ، لمس کردن ، چشیدن و بو کردن و همچنین احساسات ، افکار و حافظه ما.

دستگاه عصبی از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

سیستم عصبی در انسان از مغز، نخاع، اندام‌‌های حسی و تمام نورون‌‌هایی ساخته شده است که به عنوان کانال‌‌های ارتباطی بین ارگان‌‌های مختلف بدن فعالیت می‌کنند.

سیستم عصبی انسان در درجه اول از یک نوع سلول واحد به نام «نورون» (Neuron) ساخته شده است. به نورون‌ها، سلول‌‌های عصبی نیز گفته می‌شود. سیستم عصبی از تعداد بسیاری نورون تشکیل شده است. نورون‌ها از یک جسم سلولی مرکزی و تعدادی اجزای گسترش یافته به نام‌های آکسون (آسه)، پایانه‌های سیناپسی و دندریت‌ها ساخته شده‌ا‌ند. (سلول: یاخته)

مغز یک توده نرم و اسفنجی از سلولهای عصبی و بافت پشتیبان است که سه بخش عمده دارد: مخ ، مخچه و ساقه مغز.  این قسمت ها با هم کار می کنند اما هرکدام کارکردهای خاصی دارند.

مخ، بزرگترین قسمت مغز ، بیشتر جمجمه فوقانی را پر می کند. دارای دو نیمه است به نام نیمکره چپ مغز و نیمکره راست مغز. مغز از اطلاعات حواس ما استفاده می کند تا بداند چه چیزی در اطراف ما اتفاق می افتد و به بدن ما می گوید که چگونه پاسخ دهد. نیمکره راست ماهیچه ها را در سمت چپ بدن کنترل می کند و نیمکره چپ ماهیچه ها را در سمت راست بدن کنترل می کند. این بخش از مغز همچنین گفتار و احساسات و همچنین خواندن ، تفکر و یادگیری را کنترل می کند.

مخچه ، زیر مغز در پشت مغز ، تعادل و اقدامات پیچیده مانند راه رفتن و صحبت کردن را کنترل می کند.

ساقه مغز، مغز را با نخاع متصل می کند. این قسمت گرسنگی و تشنگی و برخی از اساسی ترین عملکردهای بدن مانند دمای بدن ، فشار خون و تنفس را کنترل می کند.

حالا که فهمیدیم مغز توده نرم و اسفنجی است، پس چطور آسیب نمی بیند؟

همانطور که در قسمت قبل بیان کردیم، مغز توسط استخوان های جمجمه و با پوشاندن سه غشای نازک به نام مننژ محافظت می شود. مغز همچنین توسط مایع مغزی نخاعی احاطه شده و محافظت می شود. مایع مغزی نخاعی مواد مغذی را از خون به مغز می آورد و مواد زائد را از مغز خارج می کند.

وظایف سیستم عصبی

سیستم عصبی مرکزی

مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می دهند.

سیستم عصبی محیطی

سیستم عصبی محیطی از ۱۲ جفت رشته عصبی مغزی به همراه ۳۱ جفت رشته عصبی نخاعی تشکیل شده است. بنابراین، سیستم عصبی محیطی شامل نورون‌هایی در اندام‌های حسی، تمام اعصاب حسی و تمام اعصاب حرکتی است که به نقاط مختلف بدن پیام ارسال می‌کنند.

مغز و ستون فقرات

نخاع از دسته الیاف عصبی تشکیل شده است. از طریق کانال هایی در مرکز استخوان های ستون فقرات از پایین به سمت مغز می آید. همانطور که گفتیم استخوان های ستون فقرات از نخاع محافظت می کنند. مانند مغز ، نخاع توسط مننژها پوشانده شده و توسط مایع مغزی نخاعی احاطه می شود.

اعصاب نخاعی در بیشتر قسمتهای بدن مغز را با اعصاب پیوند می دهد. اعصاب دیگر مستقیماً از مغز به چشم، گوش و سایر قسمتهای سر منتقل می شوند. این شبکه اعصاب حامل پیامهایی بین مغز و بقیه بدن است.

منبع مطلب : shabahang.ir

مدیر محترم سایت shabahang.ir لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

دستگاه عصبی

دستگاه عصبی یا سیستم عصبی (Nervous System) در بدن جانوران به هماهنگی فعالیت‌های ماهیچه‌ها می‌پردازد و بر اعضای گوناگون بدن نظارت می‌کند و باعث ایجاد و توقّف ورودی‌های مربوط به حواس مختلف می‌شود. وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهدهٔ دو سامانهٔ عصبی و غده‌ای درونی می‌باشد، که از این میان، سامانهٔ عصبی، از یاخته‌های عصبی و یاخته‌های کمکی تشکیل شده‌است.

به این ترتیب دستگاه عصبی، با ساختار و کار ویژه‌ای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن تمایز و تکامل یافته‌است. خواص ویژهٔ آن عبارت‌اند از تأثیرپذیری نسبت به محرک‌های خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تأثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.^[۱]

تقسیم‌بندی دستگاه عصبی[ویرایش]

تقسیم‌بندی دستگاه عصبی معمولاً بر دو مبنای کالبدشناختی (آناتومیک) و کارکردی صورت می‌گیرد.

دیدگاه کالبدشناختی[ویرایش]

دستگاه عصبی را از دیدگاه کالبدشناختی به دو بخش تقسیم کرده‌اند، که عبارت‌اند از:

دیدگاه کارکردی[ویرایش]

از دیدگاه کارکردی سامانهٔ عصبی را به دو بخش تقسیم می‌کنند:

وظیفه دستگاه عصبی[ویرایش]

سامانهٔ عصبی سه وظیفه اصلی دارد: دریافت پیام‌های حواس، ترکیب داده‌ها و اعمال حرکات. این فعالیت‌های عصبی به‌طور کلی در سه حالت عصبی و شیمیایی و هورمونی و به دو جهت انجام می‌گیرند: تنظیم فعالیت‌های درونی بدن و تنظیم موقعیت جانور نسبت به محیط اطراف. البته در اغلب موارد، هر دو نوع تنظیم عصبی داخلی و خارجی با هم کار می‌کنند.^[۱]دریافت حواس هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن از راه نورون‌ها، گلیا و سیناپس‌ها به گردآوری اطلاعات و داده‌ها می‌پردازد. دستگاه عصبی از سلول‌های عصبی قابل تحریک و سیناپس‌هایی پایه‌ریزی می‌گردد که سلول‌ها را به یکدیگر یا به مراکز سراسری یا به دیگر نورون‌ها متصل می‌کنند. کارکرد این نورون‌ها بر پایه تحریک و بازدارندگی است. روش ارتباط میان سلول‌های عصبی است که تعیین‌کننده کارکرد آن‌ها می‌باشد.

رشته‌های عصبی آوران محرک‌های عصبی را از گیرنده‌های حسی به مغز و نخاع هدایت می‌کنند. پردازش اطلاعات در نهایت با ترکیب داده‌ها و فقط درمغز صورت می‌پذیرد. پس از پردازش اطلاعات درمغز، فرمان‌های عصبی از طریق مغز و نخاع به ماهیچه‌ها و اندام‌ها هدایت می‌شوند که به این فرایند اعمال حرکت گفته می‌شود. سلول‌های گلیا داخل بافت عصبی یافت می‌شوند و قابل تحریک نیستند.

جنین‌شناسی دستگاه عصبی[ویرایش]

در هفته سوم پس از لقاح، در ناحیه پشتی جنین، نوار طولی از برون‌پوست ظاهر شده که دارای دو پایانه سری و دمی می‌باشد، این صفحه، صفحه عصبی گفته می‌شود، از آنجایی که رشد اطراف صفحه بیش از نواحی مرکزی آن می‌باشد پس از مدتی صفحه به صورت ناودان مانند موسوم به ناودان عصبی و با ادامه روند رشد، سرانجام به صورت لوله درآمده که به آن لوله عصبی گفته می‌شود.

دستگاه عصبی مرکزی[ویرایش]

دستگاه عصبی مرکزی از دو قسمت مغز و نخاع (medulla spinalis) تشکیل شده‌است. مغز در داخل حفره جمجمه‌ای جای دارد نخاع نیز در داخل حفره نخاعی جای دارد و توسط ستون مهره‌ها حفاظت می‌شود. هم مغز و هم نخاع در داخل پوششی به نام مننژ قرار دارند و مایع مغزی نخاعی نیز فضای بین پرده‌های مننژ را پر کرده‌است.^[۴]

دستگاه عصبی مرکزی از دو بخش ماده سفید و خاکستری تشکیل یافته‌است. ماده خاکستری حاوی سلول‌های عصبی و قسمت ابتدایی زواید آن‌ها است و ماده سفید حاوی الیاف عصبی است.

مغز[ویرایش]

مغز در داخل حفره جمجمه‌ای جای دارد و از راه سوراخ ماگنوم به نخاع متصل می‌شود. قسمت پایینی مغز را که به طناب نخاعی متصل می‌شود را به نام ساقه مغز (Brain Stem) یا گره حیات می‌شناسند زیرا ساقه مغز نقش در فعالیت های حیاتی مانند تنفس,ضربان قلب و فشار خون دارد و قسمت جلویی مغز را پیشامغز (پروزانسفالون) (Prosencephalon) می‌نامند.^[۴]

در رویان ۵ هفته‌ای پیشامغز از دو قسمت تشکیل شده‌است: تلانسفال (Telencephalon) و دیانسفال(Diencephalon).تلانسفال که نیمکره‌های مغزی را می‌سازد و دیانسفال که چشم‌ها، هیپوفیز، تالاموس، هیپوتالاموس و اپی فیز (جسم پینه آل) را می‌سازد.^[۵]

ساقه مغز از سه قسمت تشکیل شده‌است: مغز میانی (مزانسفالون Mesencephalon) و پل مغزی و((بصل النخاع))

مغز پسین نیز از دو بخش تشکیل شده‌است: متانسفالون (Metencephalon) که در آینده پل مغز (Pons) و مخچه (Cerebellum) از آن منشأ می‌گیرد و میلنسفالون (Myelencephalon) که در آینده پیاز مغز (Medulla oblongata) را می‌سازد.^[۵]

نخاع[ویرایش]

۳۱ جفت عصب نخاعی به نخاع متصل است. هر عصب شامل یک ریشهٔ پشتی و یک ریشهٔ شکمی است. ریشه‌های پشتی محتوی نورون‌های حسی‌اند که اطلاعات را از گیرنده‌های حسی به دستگاه عصبی مرکزی انتقال می‌دهند. ریشه‌های شکمی محتوی نورون‌های حرکتی اند که پاسخ حرکتی را از دستگاه عصبی مرکزی به ماهیچه‌ها و غده‌ها منتقل می‌کنند.

در برش عرضی نخاع دو بخش دیده می‌شود: بخشی در وسط که از جنس مادهٔ خاکستری است و شامل [جسم سلولی نورون، قسمت ابتدایی دنریت‌ها و قسمت پایانی آکسون‌ها]، و بخشی از جنس ماده سفید که محتوی آکسون و دندریت نورون‌هاست و بخش خاکستری را دربر گرفته‌است. همچنین در بخش خاکستری نخاع، نورون‌های رابط وجود دارند که باعث ارتباط نورون‌ها با یک‌دیگر می‌شوند.^[۱]

محافظت از دستگاه عصبی مرکزی[ویرایش]

دستگاه عصبی مرکزی پستانداران به چند روش محافظت می‌شود. نخستین عامل، استخوان‌های جمجمه و ستون مهره‌ها هستند که جعبه‌ای محکم و استخوانی برای محافظت از مغز و نخاع به وجود می‌آورند. افزون بر آن، مغز و نخاع را پرده‌ای سه‌لایه‌ای به نام مننژ می‌پوشاند. پردهٔ بیرونی مننژ از نوع بافت پیوندی محکم است و سخت‌شامه نام دارد. در زیر آن لایهٔ عنکبوتیه قرار دارد، و لایهٔ درونی مننژ نرم‌شامه است که دارای مویرگ‌های خونی فراوان است و بافت مغزی را تغذیه می‌کند. میان لایهٔ عنکبوتیه و نرم‌شامه فضایی هست که از مایعی به نام مایع مغزی نخاعی پر شده‌است و نقش ضربه‌گیر را دارد.

هم‌چنین، سلول‌های پوششی دیوارهٔ مویرگ‌های مغزی، فاقد منافذی هستند که در سایر بافت‌ها دیده می‌شود. در نتیجه بسیاری از مواد که در متابولیسم سلول‌های مغز نقشی ندارند و نیز میکروب‌ها معمولاً نمی‌توانند وارد مغز شوند. به این عامل حفاظت‌کننده سد خونی مغزی می‌گویند.^[۱] نورون‌های دستگاه عصبی مرکزی به وسیلهٔ انواعی از سلول‌های غیرقابل تحریک که نوروگلی نامیده می‌شوند حمایت می‌شوند.^[۶]

نوروگلی[ویرایش]

این دسته از سلول‌ها وظیفه حمایت از سلول‌های عصبی یا همان نورون‌ها را بر عهده دارند و غیر عصبی هستند. گرچه این سلول‌ها کوچکتر از نورون‌ها هستند ولی از لحاظ تعداد ۵ تا ۱۰ برابر نورون‌ها هستند به‌طوری‌که نصف حجم مغز و نخاع را شامل می‌شوند. این سلول‌ها به ۴ دسته کلی تقسیم می‌شوند:^[۶]

دستگاه عصبی محیطی[ویرایش]

دستگاه اعصاب محیطی از اعصاب مغزی (Cranial nerves)، اعصاب نخاعی (Spinal nerves) و عقده‌های مربوط به آن‌ها تشکیل شده‌است.

اعصاب مغزی[ویرایش]

اعصاب مغزی ۱۲ جفت می‌باشند. اگرچه دو جفت اول را نمی‌توان واقعاً جزئی از دستگاه اعصاب محیطی به‌شمار آورد. تا هفته چهارم تکامل جنینی هسته‌های همه ۱۲ عصب مغزی تشکیل شده‌اند. همه اعصاب مغزی بجز عصب بویایی و عصب بینایی از ساقه مغز منشأ می‌گیرند.^[۵] لیست اعصاب مغزی به شرح زیر می‌باشد:^[۴]

اعصاب نخاعی[ویرایش]

در انسان‌ها ۳۱ جفت عصب نخاعی وجود دارد که از راه سوراخ‌های بین مهره‌ای ستون مهره‌ها بیرون می‌آیند. اعصاب نخاعی به صورت زیر تقسیم‌بندی و نامگذاری می‌کنند:

هر عصب نخاعی توسط دو ریشه به نخاع متصل است: ریشه پیشین (Anterior root) و ریشه پسین (Posterior root). ریشه‌های پیشین و پسین پس از خروج از طناب نخاعی به طرف سوراخ بین مهره‌ای خود رفته و به هم متصل می‌شوند و تشکیل عصب نخاعی را می‌دهند. ریشه پیشین حاوی الیاف وابران (Efferent fibers) است در حالی که ریشه پسین حاوی الیاف آوران (Afferent fibers) است. از آنجا که الیاف آوران، اطلاعاتی از قبیل حس لامسه، درد، حرارت و ارتعاش را منتقل می‌کنند به آن‌ها الیاف حسی (Sensory fibers) هم می‌گویند. عصب نخاعی پس از گذشتن از سوراخ بین مهره‌ای به دو شاخه تقسیم می‌شود: شاخه بزرگ پیشین (Anterior ramus) و شاخه بزرگ پسین (Posterior ramus). این شاخه‌ها هم الیاف حسی و هم الیاف حرکتی دارند. شاخه‌های پیشین در ابتدای اندام مربوط به هم می‌پیوندند و شبکه عصبی را در همان طرف اندام ایجاد می‌کنند. شبکه گردنی و شبکه بازویی در ابتدای اندام فوقانی شکل می‌گیرند و شبکه کمری و شبکه خاجی یا شبکه ساکرال (Sacral Plexus) در ابتدای اندام تحتانی ایجاد می‌شوند.

جستارهای وابسته[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

مدیر محترم سایت fa.wikipedia.org لطفا اعلامیه سیاه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.