ابن سینا در کدام دوره و در کدام شهر تحقیق و مطالعه می کرد مطالعات ششم

ابن سینا در کدام دوره و در کدام شهر تحقیق و مطالعه می کرد مطالعات ششم را از سایت نکس درجه دریافت کنید.

مطالعات اجتماعی : درس 10 چه عواملی موجب گسترش علوم و فنون در دوره ی اسلامی شد ؟(ششم ابتدایی) Sixth G

درس 10                    چه عواملی موجب گسترش علوم و فنون در دوره ی اسلامی شد ؟

1- آیات قرآن انسان ها را به تفکّر درباره ی چه چیزهایی دعوت می کند ؟

به تفکّر درباره ی آفرینش جهان ، حرکت ستارگان و سیارات ، زندگی جانوران و گیاهان و نظایر آن دعوت می کند.

2- پیامبر گرامی اسلام درباره ی کسب علم چه فرموده اند ؟

به دنبال کسب علم باشید ، حتی اگر مجبور شدید تا چین بروید.

3- دو تن از امامان که کلاس درس داشتند و شاگردان زیادی را پرورش دادند ، نام ببرید.

امام محمّد باقر (ع) و امام جعفر صادق (ع)

4- مسلمانان به چه جهت به علم ریاضیات و ستاره شناسی نیاز داشتند ؟

برای تعیین جهت قبله ، پی بردن به ساعت طلوع و غروب خورشید و تقویم وانجام عبادت ها و کشتیرانی در دریا.

5- مسلمانان در کدام فنّ دریانوردی مهارت داشتند ؟

درساختن و هدایت کشتی مهارت داشتند و با توجه به جهت ستاره قطبی در آسمان ، مسیرشان را در دریا پیدا می کردند.

6- چگونه آثار عملی ملّت هایی چون ایران و یونان در اختیار مسلمانان قرار گرفت ؟

مسلمانان پس از فتح سرزمین هایی چون ایران و یونان آثار علمی آن ها را از زبان فارسی ( پهلوی ) و یونانی به زبان عربی ترجمه کردند تا از آن ها استفاده کنند.

7- فرمان روایان به چه شکل از دانشمندان اسلامی حمایت می کردند ؟

خودشان برای ایجاد کتابخانه ، مدارس و مراکز علمی پیش قدم می شدند.

8- چگونه علوم و فنون اسلامی انتقال پیدا کرد ؟

در سفرهایی که بازرگانان از طریق راه های دریایی و خشکی برای تجارت آمد و رفت می کردند ، این علوم و فنون از جایی به جای دیگر منتقل می شد.

9- چگونه می توان فهمید که مسلمانان فن کاغذسازی را گسترش دادند ؟

از صدها مغازه ی کتاب فروشی که در شهرهایی چون بغداد ، نیشابور و بخارا وجود داشت.

10- دانشگاه جدی شاپور چه زمانی و در کجا تأسیس شد ؟

در زمان ساسانیان در اهواز تأسیس شد امّا تا سیصد سال بعد از ورود اسلام به یاران به کار خود ادامه داد.

11- نظامیه ها چگونه مدارسی بودند ؟

مدارسی بودند که عدّه ی زیادی از افراد در آن ها علم می آموختند و همان جا زندگی می کردند و حکومت خرج تحصیل و زندگی آن ها را می داد.

12- نظامیّه های معروف را نام ببرید.

نظامیّه نیشابور و نظامیّه ی بغداد

13- دانشگاه امروزی جهان به تقلید از چیست ؟

مدارس نظامیّه

14- رصد خانه چگونه جایی بودند ؟

محلّ تحقیق درباره ی ستارگان بودند.

15- در کدام شهرها رصد خانه وجود داشت ؟

شهرهایی چون بغداد و اصفهان و ری رصد خانه داشتند.

16- نخستین بیمارستان و مدرسه پزشکی چه نام داشت ؟

بیمارستان و مدرسه ی پزشکی دانشگاه جندی شاپور.

17- عصر تاریکی اروپا به چه دوره ای گفته می شود ؟

دوره ای که مردم اروپا در جهل و خرافات زندگی می کردند و از پیشرفت های علمی در بین آنها خبری نبود و به پیشرفت های علمی میلمانان با دیده ی حسرت نگاه می کردند.

18- مهم ترین علّت پیشرفت عملی مسلمانان ... تعالیم دین اسلام ... بود.

19- مسلمانان به کمک ... اسطرلاب... موقعیت ستاره ها را مطالعه می کردند.

20- در سرزمین های اسلامی تجارت از طریق ... راه خشکی ... و ... راه های دریایی ... رونق داشت.

21- مسلمانان فن کاغذسازی را از ... چینی ها ... آموختند.

22- یکی از مهمترین مراکز علمی در دروه ی اسلامی ... دانشگاه جدی شاپور ... بود.

23- سامانیان در شهر ... بخارا ... کتابخانه ی عظیمی داشتند که دانشمندان معروف ... ابن سینا ... سال ها در آن مشغول تحقیق و مطالعه بود.

24- یکی از وزیران معروف ایرانی ... خواجه نظام الملک ... بود که مدارس نظامیّه را تأسیس کرده بود.

25- معروف ترین بیمارستان دوره ی اسلامی را شخصی به نام ... عضدالدوله دیلمی ... در شهر ... بغداد ... بنا کرده بود که داروخانه نیز داشت.

فعالیت (4)                                  ص 56

کاربرگه ی شماره 13 کتاب کار را انجام دهید.

علّت و معلول

علل پیشرفت های مسلمانان را به طور خلاصه بنویسید.

منبع مطلب : 6shom-iran.blogfa.com

مدیر محترم سایت 6shom-iran.blogfa.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

زندگینامه ابن سینا

بسم الله الرحمن الرحیم

در این مقاله قصد معرفی مفصل و کامل دانشمند بزرگ ایرانی ” ابن سینا ” را داریم.

ابن سینا یا ابوعلی سینا کیست؟

دانشمند و پزشک و فیلسوف بزرگ ایرانی که در تمامی علوم زمان خودش حرفه ای و صاحب نظر بود.

اسامی و القاب ابن سینا

اسم کامل: ابن سینا حسین بن عبد الله بن سینای بخاری
لقب: شیخ الرئیس و یا امیر پزشکان
سایر القاب: حجه الحق، شرف الملک، امام الحکماء، رئیس‌المشائین و خواجه حکیمان جهان
اسم و شهرت در غرب: اویسینا
اسم لاتین: Avicenna

زمان تولد ابن سینا

یکم شهریور سال ۳۵۹ هجری شمسی معروف به روز پزشک ۱/۶/۳۵۹
معادل سوم صفر سال ۳۷۰ هجری قمری ۳/۲/۳۷۰
یا ۲۲ آگوست سال ۹۸۰ میلادی ۲۲/۸/۹۸۰

محل تولد ابن سینا

یکی از روستاهای بخارا به نام اَفشنه در کشور ازبکستان

مذهب: مسلمان شیعه

تالیفات و آثار ابن سینا

۲۳۸ کتاب و کتابچه به دست آمده است.
کتاب ها و رساله های این دانشمند بزرگ را در هر زمینه ای مانند موسیقی و طب و فلسفه و ریاضیات و منطق و عشق و غیره می توان یافت.
او رساله هایی در زمینه اثبات خدا و معراج پیامبر اسلام هم نوشته است.
هم چنین در باب طلسمات و دعا و غیره

بعضی از این تالیفات به زبان فارسی و بقیه به عربی نوشته شده است.
[box type=”info” align=”” class=”” width=””]به دلیل آنکه در آن عصر، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایرانی که در آن روزگار می زیستند، کتاب های خود را به زبان عربی نوشتند.

بعدها بعضی از این آثار به زبان های دیگر از جمله فارسی ترجمه شد.[/box]

کتاب قانون در طب از تالیفات معروف ابن سیناست که زبان اصلی آن عربی است.
من یک بار این کتاب را بدون استاد مطالعه کردم و واقعا لذت بردم.
در تمامی کتاب می توان یگانگی خدا و قانونمندی جهان خلقت را دید.
واقعا لذت بخش و زیبا و دقیق نوشته شده است.
بعدا هم یک بار با استاد مطالعه کردم که خیلی خیلی لذت بخش تر شد.

[box type=”warning” align=”” class=”” width=””]اما کتاب قانون را برای افراد مبتدی پیشنهاد نمی کنم.[/box]

کتاب قانون ابن سینا در چندین کشور و به چندین زبان دنیا ترجمه و ۶۰۰ سال در دانشگاه های پزشکی تدریس شده است.
ده ها بار تجدید چاپ شده و ده ها نفر بر آن، کتاب های شرح و توضیحات نوشته اند.
بعد از انجیل، بیشترین تعداد چاپ را در اروپا داشته است.
کتاب قانون در طب واقعا شاهکار ابن سیناست که پیشنهاد می کنم درباره آن بیشتر مطالعه کنید.

مدت عمر: ۵۷ سال

زمان فوت:
۲ تیر ۴۱۶ هجری شمسی

آرامگاه ابن سینا

در شهر همدان است.
در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی مجددا طراحی و ساخته شد.
حتی عکس آرامگاه در گذشته بر روی اسکناس های ایران چاپ شده است.
این مقبره دارای ۱۲ ستون است به نشانه ی ۱۲ علم پایه ای که در زمان ابن سینا وجود داشته و در آن ها استاد بوده است.

نمای داخلی مقبره بوعلی

در قسمتی از آرامگاه، وسایل پزشکی و اختراعات بوعلی سیناست و در قسمت دیگری از آن کتاب های خطی دستنویس خود استاد و دیگر  دانشمندان نگهداری می شود.

زندگینامه ابن سینا از زبان خودش

پدرم عبدالله از مردم بلخ بود.
در روزگار نوح پسر منصور سامانی به بخارا آمد.
بخارا در آن عهد از شهرهای بزرگ بود..
پدرم کار دیوانی پیشه کرد و در روستای خرمیثن به کار گماشته شد.

نزدیک آن روستا، روستای افشنه بود. در آنجا پدر من، مادرم را به همسری برگزید و وی را به عقد خویش درآورد.
نام مادرم ستاره بود.
من در ماه صفر سال ۳۷۰ از مادر زاده شدم.
نام مرا حسین گذاشتند چندی بعد پدرم به بخارا نقل مکان کرد در آنجا بود که مرا به آموزگاران سپرد تا قرآن و ادب بیاموزم.

دهمین سال عمر خود را به پایان میبردم که در قرآن و ادب تبحر پیدا کردم
آنچنانکه آموزگارانم از دانسته های من شگفتی مینمودند.
در آن هنگام مردی به نام ابو عبدالله به بخارا آمد او از دانشهای روزگار خود چیزهایی می دانست.

پدرم او را به خانه آورد تا شاید بتوانم از وی دانش بیشتری بیاموزم.

وقتی که به خانه ما آمد من نزد آموزگاری به نام اسماعیل زاهد فقه می آموختم و بهترین شاگرد او بودم و در بحث و جدل که شیوه دانشمندان آن زمان بود تخصص داشتم.

او به من منطق و هندسه آموخت و چون مرا در دانش اندوزی بسیار توانا دید به پدرم سفارش کرد که مبادا مرا جز به کسب علم به کاری دیگر وادار سازد و به من نیز تاکید کرد جز دانش آموزی شغل دیگر برنگزینم.
من اندیشه خود را بدانچه او می گفت می گماشتم و در ذهنم به بررسی آن می پرداختم و آن را روشن تر و بهتر از آنچه استادم بود فرا می گرفتم تا اینکه منطق را
نزد او به پایان رسانیدم و در این فن بر استاد خود برتری یافتم.

چون او از بخارا رفت من به تحقیق و مطالعه در علم الهی و طبیعی پرداختم.
اندکی بعد رغبتی در فراگرفتن علم طب در من پدیدار گشت.
آنچه را پزشکان قدیم نوشته بودند همه را به دقت خواندم چون علم طب از علوم مشکل به شمار نمی رفت در کوتاهترین زمان در این رشته موفقیتهای بزرگ بدست آوردم تا آنجا که دانشمندان بزرگ علم طب به من روی آوردند و در نزد من به تحصیل اشتغال ورزیدند.

من بیماران را درمان می کردم و در همان حال از علوم دیگر نیز غافل نبود.
منطق و فلسفه را دوباره به مطالعه گرفتم و به فلسفه بیشتر پرداختم و یک سال و نیم در این کار وقت صرف کردم.
در این مدت کمتر شبی سپری شد که به بیداری نگذرانده باشم.
و کمتر روزی گذشت که جز به مطالعه به کار دیگری دست زده باشم.

بعد از آن به الهیات رو آوردم و به مطالعه کتاب ما بعد الطبیعه ارسطو اشتغال ورزیدم ولی چیزی از آن نمی فهمیدم و غرض مؤلف را از آن سخنان درنمی یافتم از این رو دوباره از سر خواندم و چهل بار تکرار کردم چنانکه مطالب آن را حفظ کرده بودم اما به حقیقت آن پی نبرده بودم.
چهره مقصود در حجاب ابهام بود و من از خویشتن نا امید می شدم و می گفتم مرا در این دانش راهی نیست.

یک روز عصر از بازار کتاب فروشان می گذشتم کتاب فروش دوره گردی کتابی را در دست داشت و به دنبال خریدار می گشت به من الحاح کرد که آن را بخرم من آن را خریدم.
کتاب اغراض ما بعد الطبیعه نوشته ابو نصر فارابی
هنگامی که به در خانه رسیدم بیدرنگ به خواندن آن پرداختم و به حقیقت ما بعد الطبیعه که همه آن را از بر داشتم پی بردم و دشواری های آن بر من آسان
گشت.
از توفیق بزرگی که نصیبم شده بود بسیار شادمان شدم.
فردای آن روز برای سپاس خداوند که در حل این مشکل مرا یاری فرمود صدقه فراوان به درماندگان دادم.

در این موقع سال ۳۸۷ بود و تازه ۱۷ سالگی را پشت سر نهاده بودم.
وقتی من وارد سال ۱۸ زندگی خود می شدم نوح پسر منصور سخت بیمار شد، اطباء از درمان وی درماندند و چون من در پزشکی آوازه و نام یافته بودم مرا به درگاه بردند و از نوح خواستند تا مرا به بالین خود فرا خواند.

من نوح را درمان کردم و اجازه یافتم تا در کتابخانه او به مطالعه پردازم.
کتابهای بسیاری در آنجا دیدم که اغلب مردم حتی نام آنها را نمی دانستند و من هم تا آن روز ندیده بودم.
از مطالعه آنها بسیار سود جستم.

چندی پس از این ایام پدرم در گذشت و روزگار احوال مرا دگرگون ساخت من از بخارا به گرگانج خوارزم (گرگان امروزی) رفتم.
چندی در آن دیار به عزت روزگار گذراندم نزد فرمانروای آنجا قربت پیدا کردم و به
تالیف چند کتاب در آن شهر توفیق یافتم پیش از آن در بخارا نیز کتابهایی نوشته بودم.

در این هنگام اوضاع سیاسی شهر دگرگون شده بود ناچار من از گرگان بیرون آمدم مدتی همچون آواره ای در شهرها می گشتم تا به گرگان رسیدم و از آنجا به دهستان رفتم و دوباره به گرگان بازگشتم و مدتی در آن شهر ماندم و کتابهایی تصنیف کردم… .

ابن سینا پس از مدتی به ری رفت و به خدمت مجدالدوله از فرمانروایان دیلمی درآمد و وی را به بیماری سودا دچار شده بود درمان کرد و در آنجا به قزوین و از قزوین به همدان رفت و مدتی دراز در این شهر ماند و در همین شهر بود که به وزارت شمس الدوله دیلمی فرمانروای همدان رسید.
در همین اوقات کتاب قانون را نوشت و تالیف کتاب عظیم شفا را به خواهش شاگردش آغاز کرد.

چون شمس الدوله از جهان رفت و پسرش جانشین وی گردید، وزارت او را نپذیرفت و چندی بعد به او اتهام بستند که با فرمانروای اصفهان مکاتبه دارد و به همین دلیل به زندان گرفتار آمد ۴ ماه در زندان بسر برد و در زندان ۳ کتاب به رشته تحریر درآورد.

پس از رهایی از زندان مدتی در همدان بود تا با جامه درویشان پنهانی از همدان بیرون رفت و به سوی اصفهان رهسپار گردید.
علاءالدوله فرمانروای اصفهان ابن سینا را به گرمی پذیرفت و مقدم او را بسیار گرامی داشت و در سفر و حضر و به هنگام جنگ و صلح، او را همراه و همنشین خود ساخت.
او در این شهر کتاب شفاء را تکمیل کرد و به سال ۴۲۸ در سفری که به همراهی علاءالدوله به همدان میرفت، بیمار شد و در آن شهر در گذشت و به خاک سپرده شد.
او با روش های متفکرانه بیماران را درمان می کرد.

ابن سینا از حیث نیرو جسمانی مردی نیرومند بود و به همین خاطر از کار کردن احساس خستگی نمی کرد.
او با داشتن این نیروی فراوان جسمی می توانست از پس کار وزارت فرمانروایان برآید و همیشه چه در سفر و چه در نبرد همراه آنان باشد و علاوه بر این به کار دانش و نوشتن نیز بپردازد.
می گویند که او شب ها تا دیرگاه به نوشتن کتاب و رساله می پرداخت.

ابن سینا از لحاظ نیروی ذهنی و تفکر نیز بسیار نیرومند بود.
اینکه او در هجده سالگی توانست تمامی دانش های زمان خود را فراگیرد خود نشانگر نیروی ذهنی اوست.

یعنی به درجه اجنهاد رسید.

و در این سن هیچ علمی نبود که او یاد نگرفته باشد.

هرگاه شیخ الرئیس دچار تردید یا مشکل و معضلی در علم می شد و نمی توانست آن را حل نماید، وضو می گرفت و به مسجد جامع شهر می رفت و دو رکعت نماز با خشوع و خضوع بجای می آورد و از خدا کمک می طلبید تا اینکه مشکل او مرتفع می شد.

نظر امام خمینی درباره ابن سینا

امام خمینی:بعد از معصومین کسی مانند ابن‌سینا نداریم.
لم یکن له کفوا احد
اگر خورشید ظاهری بر طبیعت می‌تابد، این خورشید‌هایی چون ابن ‌سینا بر قلب، جان، دین و اخلاق مردم می‌تابد، یکی از عللی که باعث شده بدبختی و بیچارگی در جهان اسلام ایجاد شود، فراموشی انسان‌های بزرگ است.
بوعلی‌سیناها تابلوی خدا هستند که نباید آن‌ها را فراموش کنیم.

منبع زندگینامه ابن سینا: ویکی پدیا – پیراسته فر – اسلام پدیا

لینک این مقاله: iranmezaj.ir/?p=11534

منبع مطلب : iranmezaj.ir

مدیر محترم سایت iranmezaj.ir لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

زندگینامه ابوعلی سینا

زندگینامه ابوعلی سینا

زندگینامه ابوعلی سینا

زندگینامه ابوعلی سینا :

ابوعلی سینا حکیم، فیلسوف، طبیب و دانشمند بزرگ ایرانی که در جهان غرب به نام(Avicenna) و با لقب "امیر پزشکان" شناخته شده است، در ماه صفر از سال 370 هجری قمری در شهر بخارا به دنیا آمد.

این حکیم بزرگ که بعدها موثرترین چهره در علم و فلسفه جهان اسلامی شد و القابی مانند شیخ الرئیس، حجة الحق و شرف الملک به او دادند، از آغاز کودکی استعداد و شایستگی عجیبی در فرا گرفتن علوم مختلف داشت.

و از آنجا که پدرش عبدالله سخت در تعلیم و تربیت او می کوشید و خانه او محل ملاقات دانشمندان دور و نزدیک بود، ابن سینا تا ده سالگی تمام قرآن و صرف و نحو را آموخت و آن‌گاه به فرا گرفتن منطق و ریاضیات پرداخت. استاد وی در علم ریاضیات "ابو عبدالله ناتلی" بود.

پس از آن نزد "ابو سهیل مسیحی" به یادگیری طبیعیات و مابعدالطبیعه و علم طب مشغول شد.

در شانزده سالگی در همه علوم زمان خود استاد بود؛ جز در مابعدالطبیعه؛ آن هم به صورتی که در متافیزیک ارسطو آمده بود و با آنکه چهل بار تمام این کتاب را مطالعه کرده بود، نمی توانست آن را بفهمد.

تا این که به شرح فارابی بر این کتاب دست یافت و توانست مسائل دشوار آن را درک کند.

هنگامی که ابن سینا به هجده سالگی رسید، دیگر احتیاج به خواندن و فراگیری هیچ علمی نداشت؛ چرا که همه علوم را فرا گرفته بود و تنها لازم بود تا فهم خود را لحاظ عمق افزایش دهد تا آموخته های خود را بهتر درک کند.

در اواخر عمر خود یکبار به شاگرد مورد توجه خویش، جوزانی گفت که در تمام مدت عمر، چیزی بیش از آنچه که در هجده سالگی می دانسته، نیاموخته است.

مهارت ابن سینا در علم پزشکی و توانایی وی در معالجه حاکم آن زمان، موجب شد تا مورد محبت حاکم واقع شده و در دربار، موقعیت بسیار خوبی داشته باشد.

بیوگرافی ابوعلی سینا

ولی به سبب آشفتگی اوضاع سیاسی در ماوراء النهر، زندگی بر ابن سینا در زادگاهش دشوار شد و او ناچار بخارا را به مقصد جرجانیه و سپس گرگان ترک گفت.

در سال 403 هجری قمری، پس از پشت سر گذاشتن سختی ها و مشکلات بزرگی که در این سفر با آن ها مواجه شد و حتی چند تن از دوستانش را در میان راه از دست داد، از کویر شمال خراسان عبور کرد.

بنا به گفته منابع معتبر، ابن سینا در این سفر با عارف و شاعر مشهور "ابو سعید ابوالخیر" ملاقات کرد.

وی آرزو داشت که "قابوس بن وشمگیر" را که حامی نامدار علم و ادب بود، در جرجان ببیند؛ ولی هنگامی که به جرجان رسید، قابوس بن وشمگیر از دنیا رفته بود.

چون از این حادثه دلشکسته شد، مدت چندین سال در دهکده ای عزلت گزید. سپس در فاصله سال 405 و 406 هجری قمری به ری رفت.

در این هنگام آل بویه بر ایران فرمانروایی داشتند و افرادی از این خاندان در ایالات مختلف حکومت می کردند. ابن سینا مدتی در دربار فخرالدوله در ری درنگ کرد و سپس از آنجا برای دیدار یکی دیگر از فرمانروایان این خاندان، شمس الدوله به جانب همدان به راه اقتاد.

این سفر برای ابن سینا بخت بلندی داشت؛ چرا‌‌‌‌ که پس از رسیدن وی به همدان، او را برای درمان امیر شمس الدوله که بیمار شده بود و تمامی پزشکان از معالجه وی ناتوان بودند، دعوت کردند.

بوعلی توانست شمس الدوله را معالجه کند و به همین دلیل چنان تقربی نزد وی پیدا کرد که عهده دار منصب وزارت گردید و مدت چند سال؛ تا هنگام مرگ امیر، عهده دار این وظیفه سنگین بود.

پس از مرگ شمس الدوله بخت از وی روی گردانید و چون از ادامه خدمت در منصب وزارت خودداری کرد، او را به زندان افکندند. در زندان کتاب مشهورش "شفا" را به رشته تحریر درآورد.
پس از مدتی توانست از زندان فرار کند و با لباس درویشی از همدان گریخت.

ابن سینا از همدان به اصفهان رفت که مرکز بزرگی از علم به شمار می رفت و سال ها بود که آرزوی دیدار آنجا را داشت. در این شهر مورد توجه علاءالدوله قرار گرفت و مدت پانزده سال با آسایش خاطر در آن شهر زندگی کرد.

او در این مدت، چندین کتاب مهم نیز نوشت و حتی به ساختن رصدخانه پرداخت. اما این آسایش یرای وی دائمی نبود؛ چرا که یک بار اصفهان در معرض حمله مسعود غزنوی یعنی فرزند سلطان محمود غزنوی قرار گرفت و در این حمله بعضی از آثار مهم این حکیم بزرگ از میان رفت.

این امر ضربه بزرگی برای وی بود و علاوه بر آن، بیماری قولنج نیز آزارش می داد. به همین دلیل، دوباره به همدان بازگشت و ابوعلی سینا سرانجام در دوم تیر سال ۴۱۶ هجری شمسی در سن ۵۷ سالگی در ماه رمضان قمری از دنیا رفت و در همدان به خاک سپرده شد.

ابن سینا در سن ۵۷ سالگی در ماه رمضان قمری از دنیا رفت

دوستان ابن سینا او را به آرامش و کار کمتر دعوت می‌کردند اما او اعتقاد داشت «زندگی کوتاه و وسیع بهتر از زندگی طولانی و محدود است». در نهایت پشیمانی در بستر مرگ به سراغ شیخ‌الرئیس آمد. او در روزهای آخر تمامی مال و اموال خود را بخشید، غلامانش را آزاد کرد و در سه روز آخر تا پایان عمر، در خانه مانده و به خواندن قرآن مشغول شد. ابوعلی سینا سرانجام در دوم تیر سال ۴۱۶ هجری شمسی در سن ۵۷ سالگی در ماه رمضان قمری از دنیا رفت و در همدان به خاک سپرده شد.

شخصیت علمی

با وجود این که زندگی ابن سینا پر از فراز و نشیب بود و در عین حال عمری طولانی نیز نداشت، اما زندگی عقلانی و حکیمانه بسیار پرباری داشت. گواه بر این مطلب، تعداد و نوع آثاری است که او تالیف کرده است و نیز خصوصیات شاگردانی که در نزد او درس خوانده اند؛ مانند بهمنیار و جوزانی.

نیروی تمرکز فکری او عالی بود؛ تا جایی که گاهی در آن حین که سوار بر اسب در رکاب پادشاه عازم جنگ بود، بعضی از آثار خود را املا می کرد تا نویسنده ای که در خدمت داشت، آن ها را بنویسد.

او با مهارت عجیبی که در تمامی شاخه های دانش آن زمان داشت، توانست در زمینه فلسفه، اساس مکتب مشاء در سنت فکری اسلامی و نیز اساس فلسفه قرون وسطی را بریزد.

در بستر طب و پزشکی نیز میراث بقراطی و جالینوسی را ترکیب کند و در علم و ادب اسلامی چنان تاثیر نماید که هیج کس پیش یا پس از وی نتوانسته باشد آنگونه تاثیر کند.

تاثیر وی در این زمینه ها تا به امروز، در شرق و غرب جهان باقی است و بسیاری از پیشرفت ها در شاخه های عمده دانش، بر پایه نظرات و آراء وی صورت گرفته است.

آثار فراوانی از ابن سینا به جا مانده و یا به او نسبت داده شده است

آثار ابن سینا :

به دلیل آنکه در آن عصر، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایرانی که در آن روزگار می زیستند ‏کتاب های خود را به زبان عربی نوشتند. بعدها بعضی از این آثار به زبان های دیگر از جمله فارسی ترجمه شد.‏

افزون بر این، ابن سینا در ادبیات فارسی نیز دستی قوی داشته‌است. بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب است که از میان ‏آن ها انتساب دانشنامه علائی و رساله نبض بدو مسلم است. آثار فارسی ابن سینا، مانند سایر نثرهای علمی زمان وی، با ‏رعایت ایجاز و اختصار کامل نوشته شده است.

آثار فراوانی از ابن سینا به جا مانده و یا به او نسبت داده شده که فهرست جامعی از آن ها در فهرست نسخه‌های مصنفات ‏ابن سینا آورده شده است. این فهرست شامل شامل ۱۳۱ نوشته اصیل از ابن سینا و ۱۱۱ اثر منسوب به او است. ‏

از مصنفات او: ‏

کتاب المجموع در یک جلد، کتاب الحاصل و المحصول در بیست جلد، کتاب البرّ و الاثم، در دو جلد، کتاب الشفاء، در هجده ‏جلد، کتاب القانون فی الطب، در هجده جلد، کتاب الارصاد الکلیه، در یک جلد، کتاب الانصاف، در بیست جلد، کتاب النجاه، در ‏سه جلد، کتاب الهدایه، در یک جلد، کتاب الاشارات، در یک جلد، کتاب المختصر الاوسط، در یک جلد، کتاب العلائی، در یک ‏جلد، کتاب القولنج، در یک جلد، کتاب لسان العرب فی اللغه، در ده جلد، کتاب الادویه القلبیه، در یک جلد، کتاب الموجز، در ‏یک جلد، کتاب بعض الحکمه المشرقیه، در یک جلد، کتاب بیان ذوات الجهه، در یک جلد، کتاب المعاد، در یک جلد، کتاب المبدأ ‏و المعاد، در یک جلد.‏

رساله‏ های او :‏

رساله القضاء و القدر، رساله فی الآله الرصدیه، رساله عرض قاطیغوریاس، رساله المنطق بالشعر، قصائد فی العظه و ‏الحکمه، رساله فی نعوت المواضع الجدلیه، رساله فی اختصار اقلیدس، رساله فی مختصر النبض به زبان فارسی، رساله فی ‏الحدود، رساله فی الاجرام السماویه، کتاب الاشاره فی علم المنطق، کتاب اقسام الحکمه، کتاب النهایه، کتاب عهد کتبه ‏لنفسه، کتاب حیّ بن یقطان، کتاب فی انّ ابعاد الجسم ذاتیه له، کتاب خطب، کتاب عیون الحکمه، کتاب فی انّه لا یجوز ان ‏یکون شی‏ء واحد جوهریا و عرضیا، کتاب انّ علم زید غیر علم عمرو، رسائل اخوانیه و سلطانیه و مسائل جرت بینه و بین ‏بعض العلماء.‏

کتاب قانون

قانون (Canon) مشهورترین اثر مکتوب ابن سینا در مورد علم پزشکی، ساختار و تاریخچه، کیهان شناسی، علم مزاج، خلق‌وخو، داروها، آسیب شناسی، بیماری های خاص و ترکیب های دارویی و بسیاری مفاهیم اساسی دیگر در این علم است. این کتاب، مجموعه‌ای از پنج کتاب است که هر کدام به بخشی خاص از این علم می‌پردازند.

کتاب قانون شیخ الرئیس ابن سینا در سال ۴۰۴ هجری شمسی (۱۰۲۵ میلادی) به زبان عربی چاپ شد. مطالب این کتاب،‌ پایه‌های بسیاری از مفاهیم امروزی علم پزشکی را شامل می‌شود. اکثر مطالب علمی کتاب قانون تحت تاثیر نظریات و تعلیمات جالینوس، از پزشکان یونان باستان بوده است. این کتاب برای قرن ها به عنوان منبعی ارزشمند در علم پزشکی شناخته می‌شد و استانداردی از این علم را در زمان قرون وسطی در اروپا ایجاد کرده و تا قرن ۱۸ میلادی به عنوان کتاب آموزش پزشکی شناخته می‌شد.

صفحه‌ی اول نسخه‌ی خطی کتاب قانون چاپ سال ۱۵۹۶ میلادی

کتاب قانون ترکیبی از علم جلینوسی با فلسفه ارسطویی را در خود دارد.

ابن سینا در نوشتن کتاب قانون تلاش می‌کرد تا آموزه‌های جالینوس را با فلسفه‌های ارسطو در علم طبیعی ترکیب کرده و اصول پزشکی را از آنها استخراج کند. او نگارش این کتاب را از گرگان شروع کرده، در ری ادامه داد و در نهایت در همدان به پایان رساند. در نهایت این کتاب عصاره‌ای از تمام علوم پزشکی موجود در زمان ابن سینا شد و به‌نوعی یک خلاصه‌ی معتبر از مجموعه‌ی ۲۰ جلدی نوشته‌های جالینوس بود.

کتاب اول قانون به توضیح کلی علم پزشکی، عناصر سازنده‌ی کیهان، مزاج‌شناسی، آناتومی بدن و فیزیولوژی می‌پردازد. این کتاب دلایل سلامت و بیماری‌ها را بررسی می‌کند. او در این کتاب، پزشکی (طب) را این‌گونه معرفی می‌کند:

پزشکی علمی است که از طریق آن، حالت‌های مختلف بدن را مطالعه می‌کنیم. حالت هایی همچون سلامتی، بیماری، دلایل از بین رفتن سلامتی و ابزارهایی برای بازگرداندن آن مورد بررسی قرار می‌گیرند. به بیان دیگر این علم، هنر بررسی سلامت و هنر بازگرداندن آن است.

در کتاب دوم‌، فهرستی از ۸۰۰ ماده‌ی خالص دارویی خالص آورده شده است. این مواد بدون ترکیب با مواد و عناصر دیگر، در آن دروان به‌عنوان دارو مورد استفاده قرار می گرفتند. اولین بخش این کتاب به بررسی قوانین کلی در مورد داروها و رساله‌ای با عنوان «علم نیروهای پزشکی» اختصاص دارد. بخش دوم فهرست داروها را بر اساس حروف الفبا دارد که انواع داروهای گیاهی، معدنی و حیوانی را شامل می‌شود.

قانون مشهورترین اثر مکتوب ابن سینا در مورد علم پزشکی است

کتاب قانون چاپ سال ۱۴۸۴ میلادی

در لیست داروهای این کتاب، نام دارو، منشأ آن و خصوصیات آن ذکر شده است. سپس یک یا دو اثر از مجموعه‌ی ۲۲ اثر دارویی به هر ماده اختصاص داده شده و در ادامه، ارتباط آن با ۱۱ نوع بیماری کشف شده بیان شده است. در نهایت فهرستی از مواد قابل ساخت با آن داروی طبیعی نیز آورده شده است.

در این کتاب، ۷ قانون در مورد کشف و ساخت داروهای جدید نیز آورده شده که عموما از اصول جالینوسی در آن استفاده شده است. این قوانین تمام مراحل تهیه، آزمایش، نظارت و تایید اثرگذاری داروها را شامل می شوند. به عنوان مثال شرایط ساخت دارو در ابتدا بیان شده و سپس نحوه‌ی آزمایش آن روی نمونه‌های انسانی گفته شده است. در این قوانین، اشاره‌ای نیز به دوز داروها و چگونگی اضافه کردن تدریجی آنها در بدن بیمار شده است. در قانون آخر این کتاب گفته شده که برای تاییر اثر یک دارو، باید آن را روی چند نمونه آزمایش کرد و تنها با آزمایش روی نمونه‌ی انسانی، می‌توان دارو را تایید کرد.

کتاب سوم که به پاتولوژی یا آسیب شناسی می پردازد، کتابی جامع برای شناخت عملکرد و بیماری‌های هر قسمت از بدن انسان است. در ادامه‌ی این کتاب، کتاب چهارم نگاشته شد که بیماری‌های ترکیبی با اثرگذاری روی چند ارگان بدن در آن بررسی می‌شود.

برخی مورخان، قانون را انجیل پزشکی می نامند

ابوعلی سینا در کتاب آخر از مجموعه کتاب قانون به بحث ترکیب و ساخت داروها پرداخته است. او در این کتاب فهرستی شامل ۶۵۰ داروی ترکیبی را بیان کرده است. منابع او برای این ترکیب‌ها نیز، علوم سنتی عربی، هندی و یونانی بوده‌اند. او نظرات خود را در مورد این ترکیب‌ها بیان کرده و با بررسی انواع دستور‌های ساخت دارو، در برخی موارد دستور مخصوص به خود را نیز پیشنهاد داده است.

این دانشمند بزرگ در ادامه‌ی کتاب پنجم به بررسی تاثیر یا عدم تاثیر برخی روش‌های درمانی پرداخته است. بعلاوه او جزئیاتی نیز از ترکیبات دارویی و منشأ آنها بیان کرده است. او به روش‌های اجرایی که در طول زمان آزمایش شده‌اند علاقه نشان می‌داد و معتقد بود ترکیبات دارویی باید با احتیاط بالایی ساخته و مصرف شوند. به‌عقیده‌ی شیخ‌الرئیس، داروهای ترکیبی اثرات پیش‌بینی‌ نشده و قوی تری نسبت به داروهای خالص داشتند.

کتاب قانون چاپ قرن ۱۲ میلادی

کتاب قانون در قرن ۱۳ میلادی توسط جرارد سرمونا به زبان لاتین ترجمه شد. محتوای دایرةالمعارفی، نظم‌دهی سیستماتیک و ترکیب علم جالینوس با فلسفه‌ی ارسطویی باعث شد که کتاب قانون به‌سرعت به منبعی جامع در علم پزشکی اروپا تبدیل شود. محققان علم پزشکی از همان زمان استفاده از این کتاب را شروع کردند و دانشگاه‌ها نیز از قرن ۱۴ آن را به‌عنوان منبع رسمی خود پذیرفتند.

سر ویلیام آسلر از پزشکان بزرگ تاریخ و یکی از موسسان بیمارستان جانز هاپکینز کتاب قانون را مشهورترین کتاب پزشکی تاریخ می‌داند و معتقد است این کتاب مانند انجیل پزشکی بوده و بیش از هر اثر نوشتاری دیگر، ماندگار بوده است.

جرج سارتن، دانشمند مورخ در مورد این کتاب می‌نویسد:

قانون، دایرةالمعارف عظیم پزشکی است. این کتاب شامل تعدادی از روشنگرترین مباحث پزشکی است که این علم را منحصر به فرد می کند. مباحثی همچون التهابات بدن (مدیاستینیت)، منبع بیماری سل، جداسازی بیماری‌ها بر اساس عوامل آبی و خاکی، توصیح دقیق مشکلات پوستی، بیماری‌های جنسی و راه‌های پیشگیری از آنها و همچنین بیماری های عصبی، به خوبی در این کتاب بررسی شده‌اند.

کتاب شفا

ابوعلی سینا در کنار نگارش کتاب قانون، بخشی از وقت خود را نیز به کتابی جامع در مورد کلیت علم اختصاص داد. مورخان سال‌های ۱۰۱۴ تا ۱۰۲۰ میلادی را زمان نگارش این کتاب می‌دانند و اولین نمونه از آن در سال ۱۰۲۷ به چاپ رسید. این کتاب بر خلاف اسمش ارتباطی با علم پزشکی ندارد و بیشتر برای درمان جهل روح نوشته شده است. 

آرامگاه ابوعلی سینا

کتاب شفا شامل چهار بخش اصلی است. منطق، علوم طبیعی، ریاضیات (که شامل علوم اربعه یعنی ریاضیات، هندسه، نجوم و موسیقی است) و ماوراءالطبیعه جزء مباحث اصلی این کتاب هستند. در این کتاب از مباحث نظری فیلسوف‌های یونان باستان همچون ارسطو، متفکران عصر هلنیستی همچون بطلمیوس و دانشمندان مسلمان و ایرانی هموچون ابویوسف کندی، فارابی و ابوریحان بیرونی استفاده شده است.

کتاب شفا در بررسی عمومی علوم مختلف و درمان جهل روح نوشته شد

از نظریه‌های جالب توجه در این کتاب می‌توان به نظریه‌ی نزدیک‌تر بودن سیاره‌ی زهره به زمین نسبت به خورشید اشاره کرد که در بخش نجوم به آن پرداخته شده است. در بخش شیمی، نظریه‌ی ابن سینا در مورد شکل‌گیری فلزات، با ترکیب نظریه‌ی جابربن حیان و ارسطو و تئوفراسطوس شکل گرفته است. او ترکیبی از ایده‌ها را با توجه به ماهیت فازهای معدنی و فلزی ایجاد کرد.

دانشمندان اروپایی نظریات ابن سینا در این کتاب و در بخش زمین‌شناسی را بسیار پیشگام می‌دانند. آنها معتقدند نظریات او در مورد کوه‌ها و طبیعت آنها در دوره‌ای بیان شد که تا ۸۰۰ سال بعد، در دنیای مسیحیت جایی نداشت. این دانشمند بزرگ در کتاب خود اشاره‌ای نیز به علم دیرینه‌شناسی و شکل گیری حالت سنگی فسیل ها داشته است. او در کتاب خود خارج شدن موادی با قابلیت سنگ کردن همه چیز در مسیر را دلیل ایجاد فسیل‌ها می‌داند. البته شیخ الرئیس در نهایت این پدیده را آن‌چنان خاص و عجیب ندانسته است.

گردآوری: بخش علمی بیتوته

منبع مطلب : www.beytoote.com

مدیر محترم سایت www.beytoote.com لطفا اعلامیه بالای سایت را مطالعه کنید.

جواب کاربران در نظرات پایین سایت

مهدی : نمیدونم, کاش دوستان در نظرات جواب رو بفرستن.